Laagdrempelig pad "Köhler-Liesels Natuurpark Familietoer

U staat aan de voet van de Usarkopf en de beboste Idarwald-bergketen. Hier begint en eindigt de natuurpark-gezinsrondleiding van Köhler-Liesel. 8 haltes beschrijven de bijzonderheden van natuur en cultuur in het natuurpark Saar-Hunsrück met de nationale regio Hunsrück-Hochwald rond het Köhler-dorp Langweiler en de plaatselijke gemeente Sensweiler. De bescherming en het zorgvuldige gebruik van de natuurlijke hulpbronnen - de bossen, de lucht, het water, de Pflanzen en de dieren - staan hier centraal. De 8-jarige Köhler-Liesel begeleidt de rondleiding en doet verslag van haar leven in de 19e eeuwse Hunsrück.

"Hallo, mijn naam is Elisabeth, maar iedereen noemt me Köhler-Liesel. Ik ben 8 jaar oud. Ik woonde hier 200 jaar geleden met mijn familie. Waarom ga je niet met me mee voor een tijdje? Onderweg vertel ik u meer over ons leven in de Hunsrück en hoe het leven van alledag eruit ziet als dochter van een kolenbrander. Je zult veel leren over de natuur. Onderweg zijn er leuke stations om mee te doen en te spelen. Wil je weten wat een houtskoolbrander doet? Wandel dan naar het eerste station. Op de weg daarheen vind je nog een bord. Het laat zien hoe ver je kunt kijken vanaf Langweiler. Wat kun je ontdekken? Laten we gaan!"

Station 1: Houtskool maken Bouw van een houtskooloven voor de productie van houtskool in het houtskoolbrangendorp Langweiler

U staat op de houtskoolbranderplaats in Langweiler. Om de drie jaar leggen helpers van de gemeente Langweiler en de plaatselijke vereniging voor geschiedenis en cultuur hier een houtskoolstapel van beukenhout uit de omgeving aan. 2. Dit is waar we de Quantel schacht plaatsen. Dit is een schacht in de paal. Het werkt als een schoorsteen. Eerst plaatsen we de meterslange stukken hout dicht bij elkaar rond de quantel as. Dit voorkomt dat er later lucht bij de sintels in de oven kan komen. Het beukenhout mag alleen koelen. Naarmate de bouw vordert, hebben we veel mensen nodig om ons te helpen. 2 tot 3 ervaren houtskool branders bouwen de stapel vakkundig op. Een ander woord voor houtskoolbrander is houtskoolbrander. 5. We beginnen met de tweede verdieping. We beginnen met meterhout. Dan voegen we er stukken hout van 50 cm, 33 cm en 25 cm aan toe. Zo ontstaat geleidelijk de kegelvorm. 6. Nu kunt u de vorm van de kegel al zien. De quantel-as steekt er nog bovenuit. 7. 7. De houten constructie is voltooid. We hebben de toppen van de quantel as afgesneden. 8. 8. we bedekken de stapel met schors mulch. Groene sparrentakken zijn ook geschikt. Onze voorouders gebruikten takken en doven. Dit is een mengsel van verkoolde schors en aarde. 9. 9. Nu snijden we de zwaden eruit. We leggen de stukken op de stapel met de aarde naar boven. Nu is het hermetisch afgesloten. Tenslotte brengen we toplaag aan op het oppervlak en maken het glad. Houten steunen zorgen ervoor dat de stapel de komende twee weken stabiel en stabiel blijft. Nu is de stapel klaar. 11. de verlichting van de stapel. Door de verminderde luchttoevoer wordt slechts een klein deel van het hout verbrand. De hitte in de houtskooloven leidt tot verkoling van het hout wanneer er bijna geen zuurstof meer is. 12. De ervaren houtskoolbrander weet hoe hij het verkolen onder controle moet houden. Om dit te doen, prikt hij luchtgaten in de houtskooloven. Er mag niet te veel of te weinig zuurstof binnenkomen. 13. Afhankelijk van de wind heeft het beukenhout 12 tot 14 dagen nodig om houtskool te worden. De houtskoolbrander bewaakt de houtskooloven vanuit de hut van de houtskoolbrander. 14. Er zijn 2 weken verstreken sinds de houtskooloven werd aangestoken: Nu doven we de houtskooloven met water. Het grote moment is gekomen! De houtskooloogst begint (foto 15). In 2019 hebben we 45 grote vaten houtskool geoogst. Elk vat kan 200 liter houtskool bevatten. De houtskool kan worden gekocht bij het bestuur van de Heimat- und Kulturverein Langweiler e. V..

"Ik ben Karlchen, Liesel's broer. Onze vader is een houtskoolmaker. Hij maakt houtskool van hout. De steenkool is nodig voor het smelten van metalen.  Een houtskooloven wordt gebouwd om de kolen te maken. Het lijkt op een grote houten kegel. Kijk naar de foto's om te zien hoe het gemaakt is. Eerst bouwt vader een schoorsteen. Hij legt er stukken hout omheen. Dan dicht hij de hoop met takken, verkoolde schors en aarde. Nu klimt hij op de stapel. Hij steekt de binnenkant aan via de schoorsteen. Maar er brandt geen vuur in de hoop zoals in een echt kampvuur. Het gloeit alleen en verandert het hout langzaam in houtskool. Het duurt twee weken tot de houtskool eindelijk klaar is. Pas dan dooft vader de stapel. Het stinkt heel erg. Vader moet de sintels steeds in de gaten houden, zodat de hoop niet begint te branden. Dan zou er in plaats van steenkool alleen as overblijven en zou al het werk voor niets zijn geweest. Daarom bouwt hij een schuilplaats naast de stapel en houdt die goed in de gaten. Ook zodat niemand onze kolen inpikt.

Houtskoolproductie en bosbouw

Sinds mensenheugenis gebruiken mensen hout als bouw- en energiemateriaal. Ook in het natuurpark Saar-Hunsrück heeft de bosbouw een eeuwenoude traditie. Het maken van houtskool is een van de oudste ambachtelijke technieken van de mensheid. Houtskool had een enorme economische waarde op vele gebieden :- Smelten en smeden van metalen- Bouw en brandstof- Verwarming in huishoudens en bakkerijen- Overal waar intensieve warmte nodig was zonder zware rookontwikkelingTot in de 19e eeuw waren enorme hoeveelheden houtskool nodig in de talrijke mijnen, ijzerfabrieken en ijzersmelterijen die toen in onze streken bestonden. Dit heeft geleid tot een massale aantasting van de houtvoorraad van onze bossen. Alleen de ontwikkeling van steenkoollagen en de uitvinding van het cokesprocédé leidden tot een duurzame ontlasting van het bos.

Het leven als houtskoolbrander

In dichtbeboste gebieden waren houtteelt en steenkoolverbranding vaak de bestaansmiddelen van de mensen die er woonden. Door de nabijheid van de grondstof hout, vond de verbranding van steenkool bijna uitsluitend in het bos plaats. De kolenbranders waren meestal arbeiders van de gemeente of de landheer. Zij behoorden niet tot de dorpsgemeenschap en leefden in armoedige omstandigheden in het bos. In die tijd werden kinderen beschouwd als extra arbeidskrachten. Zij werkten natuurlijk in huis, in de stallen en op het land. Vaak was er geen tijd voor een degelijke schoolopleiding.

Het koude hart

Er is zelfs een sprookje waarin een houtskoolbrander de hoofdrol speelt. Het heet "Het koude hart". Het werd geschreven door Wilhelm Hauff in 1827 en is vandaag beschikbaar als boek, luisterboek en film over een mijnwerker genaamd Peter. Hij heeft genoeg van het vuile, uitputtende, slecht betaalde en weinig gerespecteerde werk als houtskoolbrander. Peter droomt ervan veel geld te hebben en gerespecteerd te worden. Om dit te bereiken, vraagt hij een bosgeest om hulp.

"Ik woon met mijn vader en moeder, grootmoeder en grootvader, tante Liesekett en mijn broers en zussen Karlchen, Fritz, Mariechen en Gretchen in een hut in het bos. Soms gaan wij kinderen naar de dorpsschool. Alle lessen worden samen gegeven in één lokaal. Mijn broers moeten de mannen vaak helpen met hun werk. Oma zorgt voor mijn kleine broertjes en zusjes. Ik help moeder met het werk in het huis en met de dieren. s Morgens eten we pap uit de ijzeren kookpot. We eten bijna elke dag aardappelen. Bijvoorbeeld, "Grumbiereschdambes" (aardappelpuree). Wij eten vaak "kabbes" (kool), rapen, linzen en erwten. Vlees wordt zelden gegeten. Wanneer een zeug in het dorp wordt geslacht, wordt het vlees gezouten en "bickelt" (gezouten) of gekookt tot bloedworsten, leverworsten en braadworsten. Zo blijft het langer goed. We bakken brood in de "Backes" (gemeenschapsbakkerij). Maar het staat niet elke dag op het menu. Onze drie geiten geven ons melk. Tante Liesekett naait om de drie jaar een jurk voor me en breit kousen voor me. In de zomer verzamelen wij kinderen fruit en bessen. We hebben vaak een kleine schat gevonden in het proces. Wilt u weten wat u hier in de Hunsrück met een beetje geluk kunt ontdekken? Laten we samen verder gaan."

Station 2: Minerale rijkdommen van de Hunsrück: Edelstenen

Het was heet in onze regio tijdens de Perm periode. Dat was zo'n 300 tot 250 miljoen jaar geleden. Enorme lavastromen uit het binnenste van de aarde kwamen aan de oppervlakte. Bubbels gevuld met gassen gevormd in de lava stromen.  Tijdens het afkoelen vormden zich mineralen in deze bellen. Er groeiden amethisten, bergkristallen, jaspis, carneool en agaten. Zij vormen de basis van de unieke edelsteenindustrie. De winning en verwerking van edelstenen dateert al uit de hoge Middeleeuwen. "Eén man, één jaar, één meter". In de afgelopen eeuwen hebben mijnwerkers moeizaam tunnels in het harde vulkanische gesteente gegraven. Altijd op zoek naar edelstenen. Rond 1520 werd de eerste edelsteenslijperij gebouwd. In het begin werden alleen lokale vondsten verwerkt. Hun hoeveelheid was beperkt. Een echte industrie kwam dan ook pas in de 19e eeuw tot ontwikkeling.

In die tijd voelden jonge mensen uit het arme Hunsrück zich genoodzaakt hun geluk ver weg te zoeken. Gedrevenheid, moed en zin voor avontuur trokken hen naar Brazilië. Daar ontdekten ze grote agaatafzettingen. Zij verscheepten hun vondsten naar hun oude huis, het huidige EdelSteinLand. Er zijn tal van nieuwe stroomlussen aangelegd. Sommige mannen, die vroeger houtskoolbranders en houthakkers waren geweest, leerden nu het beroep van agaatsnijder. Hun werkplaats bevond zich in een lus die door waterkracht werd aangedreven. Zij werkten op de maalstenen die op hun buik lagen. Het was erg hard werken. Rond 1900 werd overgeschakeld van waterkracht op elektriciteit. Idar-Oberstein en de naburige steden in het EdelSteinLand ontwikkelden zich tot een internationaal edelsteencentrum.

"Mijn vriendin Frieda en ik hebben al spelend veel bijzondere stenen ontdekt. Ik bewaar de mooiste schatten in een klein houten kistje. Misschien vind je zelfs wel een echte edelsteen? Helaas zijn Frieda en haar familie vorig jaar naar Zuid-Amerika geëmigreerd. Ze reisden wekenlang per schip over de zee. Ik hoop dat ze de gevaarlijke overtocht goed heeft doorstaan. Nu woont ze in Brazilië. Men zegt dat daar vruchtbaar land is voor iedereen. Gelukkig zijn er veel andere kinderen waar ik mee kan spelen. Bijna al mijn vrienden hebben een grote familie met meerdere broers en zussen. Wil je weten wat wij kinderen het liefste spelen? Dan door naar het volgende station."

Station 3: Biodiversiteitstuin "Am Häselbure

U staat voor het perceel "Am Häselbure", dat vroeger werd gebruikt als groene ruimte voor een biologische boerderij. Het gebied in het hart van het natuurpark Saar-Hunsrück is ongeveer zo groot als een voetbalveld. Vandaag is het de thuisbasis van het "Tuin van de Biodiversiteit"-project. Hier kunt u zien hoe voormalige landbouwgrond geleidelijk een habitat kan worden voor micro- en kleine wezens. De eigenaars van het land hebben regionaal zaad gezaaid "bijen- en vlinderrand". De soortenrijke weide wordt bezocht door veel bijen en andere insecten. Kijk eens in de kruidenbak of je een wilde bij kunt vinden. Het grote insectenhuis wordt gebruikt door verschillende soorten wilde bijen en andere insecten. Ze bouwen bijvoorbeeld nestbuizen voor hun kroost. De Biodiversiteitstuin is ideaal voor de uitvoering van belevenispedagogische programma's van het natuurpark Saar-Hunsrück.

Talrijke vrijwilligers uit Langweiler plantten de drie-rijige haag van inheemse struiken: sleedoorn, vlierbes, meidoorn en vogelkers. In samenwerking met plaatselijke onderwijsinstellingen zal het project worden aangevuld met een kruidenspiraal, droge stenen muurtjes, doodhoutstapels en andere nestelhulpen. Na verloop van tijd zal dit een rust- en observatieplaats opleveren voor bezoekers te midden van een gevarieerde habitat die onderdak en voedsel biedt aan vele inheemse dieren.

Tips:

Naturpark Saar-Hunsrück e. V. - Aanbiedingen van het natuurpark :- Activiteiten- en avonturenprogramma's- Projectdagen voor kleuterscholen en scholen- Spelenderwijs de plaatselijke natuur en omgeving ontdekken- Spannende excursies en nog veel meer op www.naturpark.org

Informatiecentrum natuurpark Wildenburg: Hier kunt u grotere dieren observeren en genieten van het geweldige uitzicht vanaf de naburige Wildenburgtoren. Je kunt de toren zien vanaf de bank op het volgende uitkijkpunt. Informatie op www.wildfreigehege-wildenburg.de

"Als mijn vrienden en ik onze ouders niet helpen, zijn we graag buiten. We klimmen in bomen en spelen tikkertje. We spelen graag ring- en kringspelletjes. We slaan de handen ineen, lopen in een kring en zingen mee. We houden ook van behendigheidsspelletjes met stenen en telrijmpjes. Soms kijken we wie de meeste salto's kan maken. In het bos zijn er de meest verbazingwekkende schuilplaatsen. We komen vaak dieren tegen zoals vossen, herten, konijnen en vogels. Ik zag zelfs eens een schuwe wilde kat! Als het mooi weer is, vind ik het heerlijk om op mijn favoriete weide te liggen en te kijken naar de vele insecten die daar rondzwermen. Wist je dat ze ervoor zorgen dat we sappig fruit kunnen oogsten? Waarom ga je niet kijken welke dieren je kunt vinden in de wei?

Station 8: Zicht op de dam van Steinbach

Zonder water is er geen leven op aarde. Hoewel tweederde van onze "blauwe planeet" bedekt is met water, is slechts een klein deel daarvan drinkwater. Hoogwaardig drinkwater in het natuurpark Saar-HunsrückDe drinkwatervoorziening in het district Birkenfeld wordt hoofdzakelijk door de watervoorziening van het Steinbachstuwmeer gewaarborgd. Deze faciliteit werd in 1966 in gebruik genomen en wordt momenteel gesaneerd. De rehabilitatie kan niet plaatsvinden tijdens de lopende exploitatie met gelijktijdige drinkwaterzuivering. Daarom moet een enorme hoeveelheid water worden gecompenseerd. Naar verluidt is er een tekort van 2,5 miljoen kubieke meter water. Ter vergelijking: met één kubieke meter water kun je 25 keer douchen of 4.000 glazen water drinken! Het ruwe water wordt via een 32 km lange verbindingsleiding van de Nonnweiler-stuwdam in het Saarland naar de Steinbach-stuwdam getransporteerd. Hier wordt het verwerkt tot drinkwater. Voor dit transport moet een hoogteverschil van 200 meter worden overbrugd. Daartoe wordt het water via een pompstation aan de voet van de Nonnweiler stuwdam naar het hoge punt gepompt. Daar wordt het opgevangen in een groot waterreservoir en stroomt het vrij bergafwaarts naar de stuwdam van Steinbach.

Tip: WasserWissensWerk aan de Steinbachtalsperre Hoe er te komen: Am Steinberg 1, 55758 Kempfeld. Hier kunt u een rondrit maken door de tentoonstelling en onderzoek doen in het waterlaboratorium. Buiten vindt u een informatiepad en een waterspeelplaats om stoom af te blazen. www.wasserwissenswerk.de

"Ik moet nu gaan. Het diner zal spoedig geserveerd worden. Daarvoor moet ik water halen bij de Steinbach. Mijn broer Karlchen onttrekt zich weer. We gaan vaak naar de beek. Soms moet vader de kolenstapel blussen. Dan hebben mijn kippen geen water meer. Of moeder zegt dat we onszelf en onze kleren opnieuw moeten wassen. Alles wordt toch meteen weer roetveeg... Water halen is best vermoeiend! Gelukkig is er de dorpsput en een paar kleine bronnen in het Idarwald. Ik hoop dat je plezier had op mijn rondleiding. Hou je haaks en tot ziens! Uw Köhler-Liesel"