Grensroute 2: Neutraal-Moresnet

De wandeling begint in Hergenrath (gemeente Kelmis) waar de wandelaar in zuidelijke richting naar de Eyneburg gaat. Het enige op een heuvel gebouwde kasteel in het Eupener Land dat nog behouden is gebleven, was oorspronkelijk de residentie van het riddergeslacht "Van Eyneberg". In de volksmond wordt het kasteel ook wel "Emmaburg" genoemd. Volgens de overlevering zou Emma, een dochter van Karel de Grote, hier namelijk een heimelijke ontmoeting met haar geliefde Einhard hebben gehad. De verschillende delen van het bouwwerk stammen uit diverse perioden: de wachttoren dateert van de 14e eeuw, terwijl het centrale gedeelte van het kasteel tussen de 15e en 17e eeuw is gebouwd. De huidige vormgeving dateert van het eind van de 19e eeuw. Tegenwoordig wordt de Eyneburg met name als locatie voor middeleeuwse feesten gebruikt.

Deze route biedt een prachtig uitzicht op Kelmis met op de voorgrond de casinovijver. Dit waterbekken is ooit aangelegd om met het mijnwater uit de naburige zinkertsmijn het gewonnen erts te wassen. Het gebied rond de vijver en de voormalige mijnberg beschikt over een bijzondere vegetatie. Op de zeer metaalrijke grond groeit uiterst zeldzame zinkertsflora.

Ten westen van Kelmis loopt de grensroute verder langs de Geul om uiteindelijk uit te komen in het plaatsje Moresnet. Maar eerst is een bezoekje aan Rochuskapel zeker aan te bevelen. Op de plek waar de Lontzener- en Grünstrasserbach samenkomen, staat deze kleine kapel uit de 16 e eeuw. De kapel is een eerbetoon aan St. Rochus, de beschermheilige van slachtoffers van de pest. In de 17 e eeuw werd op bevel van de Spaanse koning Filips gemeenschapsgrond verkocht om een kapelaan aan te kunnen stellen. Die kapelaan moest elke dag, in de kapel of bij de mijn, een mis opdragen. De linde bij de kapel is 400 jaar oud en zou naar verluidt als 'Levensboom' de mensen moeten beschermen.

Moresnet zelf is een charmant dorp ten westen van Kelmis, dat gekenmerkt wordt door zijn traditionele huizen van natuur- en breuksteen. In het jaar 888 wordt voor de eerste keer melding gemaakt van dit plaatsje met in het centrum de St. Remigiuskerk. Uit de aanwezigheid van Burg Schimper, Burg Alensberg en Schloss Bempt blijkt dat er in Moresnet eeuwen geleden minstens drie adellijke families woonden. Deze gebouwen stammen uit een tijd waarin riddergeslachten hun eigen kleine 'heerschappen' hadden. Schloss Bempt is echter het enige gebouw uit die tijd dat behouden is gebleven.

We vervolgen de route in de richting van het Preuswald. We lopen daarbij ook een stuk over de Bittweg, een processieroute met een rijke historie tussen Aachen-Preuswald en Moresnet. Volgens de overlevering is hier een boerenzoon door het aanbidden van een Mariabeeld van zijn epilepsie genezen. Langs talloze wegkruisen gaat de route verder naar de bedevaartkerk van Moresnet-Chapelle. Dit traject, dat ook deel uitmaakt van de pelgrimsroute naar Santiago de Compostela, wordt nog elke woensdag door pelgrims gelopen. Aan de rechter- en linkerkant van de Bittweg bevinden zich onder de struiken de oude stenen grenspalen van dit gebied met de nummers XVII en XVIII. Deze grenspalen zijn de laatste 'stille getuigen' van de voormalige dwergstaat Neutraal Moresnet, die gedurende meer dan honderd jaar de vierde staat in deze grensregio was.

Via het Königswald loopt de route naar het Drielandenpunt. Op dit punt komen de grenzen van Nederland, België en Duitsland samen. Met circa 800.000 bezoekers per jaar is deze locatie uitgegroeid tot een populaire toeristische attractie. Het is met zijn 322,5 meter boven de zeespiegel tevens het hoogste punt van Nederland. Daarnaast staat het Drielandenpunt ook symbool voor de historisch gegroeide verbondenheid tussen de bewoners van dit drielandengebied.

Via het Königswald en Preuswald en de plaatsjes Schampelheide en Flönnes loopt de route al kronkelend terug naar het beginpunt. De route loopt weliswaar niet door het centrum van Kelmis, maar een bezoek aan de binnenstad is zeker de moeite waard. De plaats wordt voor het eerst in 1280 in documenten genoemd, maar dan onder de naam 'Kelms'. Die naam is ontleend aan het Latijnse 'calamine' en verwijst naar het zinkerts dat hier in grote hoeveelheden voorkomt. In de 19 e eeuw was deze plaats zelfs het centrum van de Belgische zinkproductie. Kelmis is tegenwoordig met zo'n 10.000 inwoners de op een na grootste gemeente van de Duitstalige gemeenschap in België (na Eupen). In het Geuldalmuseum is uitgebreide informatie beschikbaar over de lokale geschiedenis. Via een korte, gemarkeerde doorsteekroute bereiken we het centraal gelegen museum.